Bozlak, kelime anlamı olarak; bozulamak, sızılamak, (ama yakınmak değil), içinde isyan olan bir türdür. Halkın sosyolojik yapısını anlatan bir müzik türüdür. İç Anadolu’daki düzene ve olumsuzluklara bir başkaldırıdır.

Neşet Ertaş, bozlağı şu şekilde tanımlamaktadır: “Bozlak, feryattır, ağlamaktır, haykırmaktır. Hani birinin oğlu ya da kızı ölür, onu tutmanın imkânı var mı? O insan bağıracak, yüreğindeki acıyı dışarı atacak, ağıtla aktaracak yüreğinin acısını. Zaten bozlağın çıkış noktası da bu tür acı hadiselerdir”

Bozlak, ayrıca bağlamada yapılan bir düzene (akord) de verilen addır. Burada alt ve orta teller “LA”, üst tel “SOL” sesine çekilir. Bu düzene “Abdal düzeni” de denmektedir.

“Bozlak, usulsüz bir sözel türdür. Bu türü belirleyen ögelerden ilki, kürdi dizisi içerisinde seslendirme yapılmış olmasıdır. Bunun yanında muhayyer dizisinde bozlaklar görülmesine karşın, bu diziyle yapılan seslendirmelerde durak ve tiz durakta kalınacağı zaman, üst yeden olacak şekilde Si sesleri ters glisandoyla pestleştirilir. Dolayısıyla yine kürdi makamlarının etkisi oluşur. Ses genliğinde en geniş türdür. Küme ve motif sekilemeleri sıkça yapılmıştır. Seslendirme, genel olarak durak sesinin bir küçük üçlü üzerindeki sesten, veya bu sesin bir oktav tizinden, yani tiz duraktan başlar. Sözel bölmeye başlamadan önce, tek çalgı tarafından yol gösterme adı verilen bir usulsüz açış yapılır. Sözel bölümün seslendirilmesi sırasında ise çalgılardan biri dem tutabilir.”

Orta Anadolu bölgesi ve Güney Anadolu toroslarında yaşayan Yörük,
Türkmen ve Avşar oymaklarının daha çok kullandığı serbest ritimli (uzun hava) ezgiler gurubunda yer alan bozlaklar, halkın bir anlatım ve ifade biçimi olmuştur.

Kalktı göç eyledi Avşar elleri
Ağır ağır giden eller bizimdir
Arap atlar yakın eder ırağı
Yüce dağdan aşan yollar bizimdir

Orta Asya’dan başlamak üzere yaylak – kışlak hayatı yaşayan bu göçebe
halkın doğayla iç içe olmaları, acılarını, kederlerini ve isyanlarını yine doğaya haykırmaları ‘bozlak’ kültürünü oluşturmuştur. Yapı itibarıyla melodi, ritim, ağız ve konu bakımından son derece zengin ve sanatlı olan bu müzik türü Türk Halk Müziğinin en eski türlerinden birisidir.

Bozlaklar, sözlerindeki hikâyeye, yazılan şahsa ve yöreye göre değişik adlar alır.

• Türkmen Bozlağı
• Avşar Bozlağı
• Kırat Bozlağı
• Katırcıoğlu Bozlağı
• Cerit Bozlağı
• Öksüz Ali Bozlağı
• Kızılırmak Bozlağı gibi

Bozlakların Oluşmasında Katkısı Olan İlk Temsilciler

• Âşık Said ve oğlu Âşık Seyfullah
• Muharrem Ertaş
• Hacı Taşan
• Çekiç Ali
• Bayram Aracı
• Ali Rıza Yurtoğlu
• Neşet Ertaş
• Bahri Altaş

Avşarlar ve Türkmenlerle başlayan bozlak kültürü, sonraki dönemlerde bu
boylarla etkileşimde bulunan Abdallar tarafından da benimsenmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Abdallar, âşıklık ve ozanlık geleneğini de çabuk benimsemiş ve aralarından önemli halk ozanları ve âşıklar yetişmiştir. Alevi zümrelerine daha yakın olan Abdallar, çeşitli meslek dallarıyla uğraşsalar da genellikle düğünlerde davul – zurna çalarak müzisyenlik geleneğini günümüze kadar ulaştırmışlardır.

Kırşehir, Nevşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Yozgat, Konya, Aksaray, Niğde, Kayseri gibi Orta Anadolu illeri ile Adana, Osmaniye Kahramanmaraş ve Gaziantep gibi Anadolu’nun güneyinde yer alan illerimizde bozlak kültürü yaygındır.

“Kırşehir’in Abdal müziği, 2019 yılında UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı’na müzik dalında dahil olmuştur.”

Hacıbektaş Abdalları, babadan oğula aktardıkları bozlak müziğini Hacıbektaş’ta yapılan önemli etkinliklerde, düğünlerde, özel günlerde ve muhabbet sofralarında uzun yıllardır icra etmişlerdir ve halen de bozlak geleneğini yaşatmaya devam etmektedirler.

“Hacıbektaş ilçesi de bozlak kültürü ve müziğinin yaşatıldığı en önemli merkezlerden birisidir.”

Hacıbektaş Abdalları, bozlak kültürünün en önemli temsilcileri olan Muharrem ERTAŞ, Hacı TAŞAN, Çekiç Ali ve Neşet ERTAŞ’ın eserlerini severek icra ettikleri gibi aynı zamanda bu kültürün taşıyıcısı olan sanatçıların eserlerini de özel günlerde ve düğünlerde seslendirmektedir.

“Hacıbektaş Abdalları bozlak müziğini icra ederken; Davul, Zurna, Saz, Keman, Cümbüş ve Darbuka gibi enstrümanları kullanmaktadır.

Bozlak müziği, sadece Hacıbektaş ile bağlı kalmamış, Hacıbektaş’ın Engel köyünde de (Geygel) hayat bulmuştur. Yakın zamana kadar Engel köyünde de büyük bir abdal nüfusu yaşamakta idi. Engel köyünden Veli KANGAL, Abdal müziğinin en önemli temsilcilerinden biridir. Kangal’ın Pancar Pezik Değil mi gibi bir çok eseri TRT repertuarında bulunmaktadır.

“Hacıbektaş’ta abdal geleneğini ve bozlak müziğini yaşatmak ve tanıtmak için 2021 yılında Hacıbektaş Abdallar ve Müzisyenler Kültür ve Dayanışma Derneği kurulmuştur.”

Hacıbektaş’ta günümüzde Atalay, Caner, Çakır, Çopur, Demir, Doğanbek, Gezer, Gücer, Kabaoğlu, Kaçar, Kara, Kangal, Kavlak, Mercan, Rüzgar, Süle ve Taşkın aileleri abdal geleneğini ve bozlak müziğini yaşatmaya devam etmektedirler.

“Hacıbektaş Abdalları içinde birçok sanatçı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinde kayıtlıdır.”