Anadolu’nun zengin meyve kültürünü bir araya getiren ve Osmanlı mutfağının baş tacı olan Hoşaf, Hacı Bektaş Veli Dergahı’nın da en sevilen içeceklerinden birisi idi. “Hoşafın yağı kesildi” deyiminin ortaya çıkışı da güzel bir hikayedir. Eskiden etin yağlı yeri daha gözde insanlara yedirilirdi. Yeniçeri ocaklarında pişen yemeklerde de yağ çok önemlidir. Askerin yemekleri pişirildikten sonra dağıtılırken önce sulu yemek, sonra pilav ve en son hoşaf dağıtılırdı. Kallavi denen özel yapım büyük kepçelerle yapılan bu dağıtımda, hoşaf en son dağıtıldığı için kepçenin hiç yıkanmadan ardı ardına yapılan serviste kullanılmasıyla, pilavdaki yağ hoşafın üzerinde birikirdi. Bir gün hijyen nedeniyle farkına varılır ve servis önce hoşaftan başlatılır, artık hoşafın üzerinde oluşan yağ tabakası oluşmamaya başlar. Ancak askerin buna alışması, daha temiz olan bu yeniliği kabullenmesi zor olur ve “hakkımızı yiyorlar, hoşafın yağı bile kesildi” diyerek huzursuzluk yaparlar. Deyim de bu olayla doğar. 

Hoşaf, yaz meyvelerinin kurutularak kışın şeker ile birlikte kaynatılarak içilmesi şeklinde tarif edilebilir. Kayısı başta olmak üzere elma, erik, armut, ayva, dut, üzüm ve incir hoşaf yaparken en sık kullanılan meyveler arasında yer almaktadır. Yazın pazardan, marketten alınan ya da bahçeden toplanan meyveler önce yıkanır, sonra dilimlenir ve güneşte kurutulur. Hoşaf, kurutulmuş meyvelerden karışık olarak yapılabildiği gibi isteğe göre sadece bir meyveden de yapılabilmektedir. Hoşafta kullanılan meyvenin iyi olması çok önemlidir. Bunun yanı sıra su ve şeker oranı da iyi ayarlanmalıdır.

Hoşaf yapılacağı zaman kurutulmuş meyveler tekrar yıkanır ve bir tencerede kaynayan suyun içine bırakılır. Sonra içine bir miktar toz şeker konularak kaynamasına devam edilir. Şeker oranı yüksek olan meyvelerde ise kullanılan şeker miktarı isteğe göre de ayarlanabilmektedir. Hoşafın içine karanfil benzeri şeyler de katılarak aroması daha da güçlü hale getirilir. Hoşaf istenilen kıvama geldikten sonra ocaktan alınır ve soğumaya bırakılır. Ancak, ne yazık ki şifa verici doğal bir şerbet olan hoşaf, günümüzde artık önemini eskiye nazaran yitirmiştir ve sofralarımızda nadir görülmektedir.

Yarasın…