Helva, Arapça dilinde genel itibari ile tüm tatlıları ifade etmek için kullanılır ve kelimenin kökü “hulviyyat” sözcüğünden gelmektedir. Arapçada şirin ve güzel anlamlarına gelen “hulv” kelimesinden türemiş olan helva, Türk kültürüne Arap toplumundan geçmiştir. Orta Asya Türklerinin beslenme kültüründe tatlı, geri planda kalmış ve önemli bir yer edinememiştir. Zamanla batıya göç, Müslümanlaşma süreci ve yerleşik hayata geçme gibi önemli değişimler neticesinde tatlının özellikle Osmanlı Devleti zamanında yemek kültürüne dahil olduğu görülmektedir.

Helva, ülkemizin hemen hemen her yerinde yaygın olarak bilinmekte ve yapılmaktadır. Evlerde yapılan ve en bilinen helvalar; un helvası ve irmik helvasıdır. Helva, bir yerde törenseldir. Sohbeti, paylaşmayı, bir arada olmayı vurgulayan tatlıların en başında gelmektedir. Osmanlı ve Türk mutfağındaki yeri çok önemlidir. Topkapı Sarayında mutfaklara bitişik ayrı bir helvahane bulunur, Sarayın helva, macun, hoşaf gibi tatlıları helvahanede yapılır, burada çalışanlara da Helvacıyan-ı Hassa denilirdi. Helvahane Osmanlı Sarayı’nın tatlı imalathanesi olduğu gibi aynı zamanda eczanesiydi. Helvahane’de yapılan Zülbiye veya Zülabiye olarak adlandırılan helva dönemin en güzde helvasıydı.

Helva, Hacı Bektaş tekkesinde de severek yenilen bir tatlı konumundadır. İntisab törenlerinde muhib ayininden sonra yeni müridin getirdiği kurbanın pişirilen eti ile helva ikramı, tekkede oldukça sık görülen bir uygulama şeklidir. Hacıbektaş’ta da un helvası, evlerde istenildiği zaman yapılıp, konu komşuya dağıtılır. Ayrıca, lokma niyetine yapılıp Hacı Bektaş Veli Külliyesinde de özellikle Perşembe günleri ikram edilir. Bayramlarda, kandillerde, cenazelerde, mevlitlerde, cenazenin yedisinde ve kırkında un helvası yapılır ve kaselere konularak dağıtılır.  

Un helvası yapılacağı zaman, bir tavaya tereyağı, sıvı yağ ve un konulur. Un iyice kavrulur ve içine özellikle çam fıstığı ya da çekilmiş ceviz konularak karıştırılır. İstenilen kıvama geldiğinde ocaktan alınır ve bu esnada bir tencerede kaynatılmış şekerli suyun içine yavaş yavaş dökülerek karıştırılır. Karıştırma işlemi, koyulaşıncaya kadar devam eder. Sonra tencerenin kapağı kapatılarak 30dk kadar dinlendirilir. Daha sonra helvaya elle küçük küçük sıkılarak şekil verildiği gibi baklava şeklinde keserek ya da kaşıkla küçük parçalara ayırarak da şekil verilebilir. Un helvası, genelde soğuk olarak yenildiği gibi sıcak olarak da yenilebilmektedir.

Yarasın…