Tarhana’nın köken olarak Farsçadaki terḥāne kelimesinden geldiğine inanılmaktadır. Türk mutfağında akla gelen ilk çorbalardan birisi olan Tarhana çorbası, çok geniş bir coğrafyada bilinen bir çorbadır. Her çorba gibi, Tarhana çorbası da şifa verici olduğundan bir yerde hasta çorbasıdır ve her mevsim içildiği gibi en çok da soğuk kış günlerinde tercih edilmektedir. Hacıbektaş’ta “Gün Tarhanası” olarak da bilinen tarhana, yaz mevsiminde kadınların büyük bir özverisiyle yapılmaktadır.

Gün tarhanası yapmak için bir tencere içine su konulur ve içine önceden ıslanmış döğme buğday (yarma) katılır. Yarma haşlandıktan sonra ocaktan alınır ve derin bir kap içerisine sıcak sıcak dökülür. Sonra içine süzme yoğurt ve tuz eklenerek karıştırılır. Daha sonra kabın üzeri örtülür ve mayalanması için 2-3 gün dinlendirilir. Mayalanma işlemi tamamlandıktan sonra sini, tepsi, ekmek tahtası ya da hasır, sap benzeri şeylerin üzerine elle ya da kaşıkla avuç içi kadar şekil verilerek dizilir ve üzeri tül ile örtülerek güneşte kurumaya bırakılır. Güneşte kurutulmuş tarhanalar bez torbalara konularak istenildiğinde çorbasını yapmak üzere kaldırılır. Tarhananın, güneşte kurumaya bırakılan ama tam kurumamış biraz yaş halde olanına da “göbert tarhana” denilir ve bu tarhana da atıştırmalık olarak yenilir.

Tarhana çorbası yapılacağı zaman, 10-12 adet kurutulmuş tarhana önceden ıslanır ve elle ya da kaşıkla iyice parçalanır. Bir tencere içine su ve tarhanalar konularak, kaynayıncaya kadar karıştırılır. Kaynama devam ederken bir kase yoğurt ve 1 adet yumurta birlikte çırpılır ve tencerenin içine dökülür. Sonra, bir tavada tereyağı içine bol nane ve tuz katılarak karıştırılır. Daha sonra bu karışım, tencerenin içine dökülür. İsteğe göre, çorbanın içine sonradan sarımsak da konulur.  Artık tarhana çorbası hazırdır ve sofraya servis edilir. Yarasın…

Bir diğer bilinen ancak nadir olarak yapılan tarhana çorbası da “Rumeli Tarhanası” dır. Rumeli tarhanası yapmak için; kese yoğurdu, nane, domates, soğan, biber, un ve tuz kullanılarak bir harç hazırlanır ve mayalanması için üzeri kapatılarak 2-3 gün dillendirilir. Sonra elle ya da kaşıkla avuç içi büyüklüğünde tepsilere, sapların üzerine dizilir ve güneşte kurumaya bırakılır. Güneşte kuruması tamamlanan tarhanalar, kevgirlerde toz haline gelinceye kadar ovulur. Toz haline gelen tarhanalar, kavanozlara konulur ve  istenildiğinde de çorbasını yapmak için kullanılır.